નુકશાન

  • આ રોગ જમીન જન્ય ફયુઝેરીયમ નામની ફૂગથી થાય છે અને ઝાડનાં મૂળવાટે દાખલ થઈ રોગ લગાડે છે.
  • આ રોગમાં ઝાડ પ્રથમ ઝાખું, પીળુ અને ફિકકુ પડી જાય છે (ચિત્ર ૧) અને ધીરે ધીરે સુકાવા લાગે છે (ચિત્ર ર અને ૩). સમય જતાં આખું ઝાડ સુકાઈને મરી જાય છે (ચિત્ર ૪). રોગકારક ફૂગનું આક્રમણ મુળ ધ્વારા થતું હોય સમય જતા ઝાડ સુકાઈને મરી જાય છે. રોગગ્રસ્ત ઝાડમાં મુળ કાળા પડી સડી જાય છે.
  • કેટલીક વાર ઝાડમાં કોઈ કોઈ ડાળીને અથવા અર્ધા ઝાડને આ રોગ લાગે છે. જો યોગ્ય કાળજી લેવામાં ન આવે તો આખું ઝાડ સુકાઈને મરી જાય છે.
  • આ રોગમાં શરૂઆતમાં નવી નીકળતી પીલવણી નો રંગ ઘાટ્ટા લીલા માંથી આછો લીલો થઈ જાય અને ત્યારબાદ ધીરે ધીરે આછો પીળો થઈ જાય છે. જેમ જેમ રોગની તીવ્રતા વધે તેમ તેમ ઝાડનાં અન્ય પાન પર પણ ચિન્હો જોવા મળે છે.
  • આ રોગમાં પાનનું ખરણ થાય છે અને પાન તોડતા દુધ નીકળતું નથી. ડાળીને સહજ હલાવવાથી પાન તરત જ ખરી પડે છે. રોગ વાળી ડાળી તોડતા વચ્ચે બદામી રંગની લીટી જોવા મળે છે.
  • આ રોગથી ચીકુ વાડીમાં રોગગ્રસ્ત ઝાડમાં વધુ પ્રમાણમાં ફૂલ તેમજ નાના ફળની સંખ્યા વધુ જોવા મળે છે. તેમજ બપોરના સમયમાં ચીકુ વાડીમાં રોગીષ્ટ ઝાડ ફિકકુ અને નબળું  જોવા મળે છે (ચિત્ર ર અને ૩).
  • છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી દક્ષિણ ગુજરાતમાં છૂટોછવાય પ્રમાણમાં આ રોગ જોવા મળે છે. આ રોગની તીવ્રતા ચીકુની વાડીમાં વધતી જોવા મળેલ છે. દક્ષિણ ગુજરાતમાં આ રોગ ખાસ કરીને ચોમાસુ પુરૂ થયા બાદ સપ્ટેમ્બર–ઓકટોબર માસમાં  અને ત્યાર બાદ વધારે જોવા મળે છે. વરસાદ બંધ થયા બાદ રોગની અસર માલુમ પડે છે. જેના લીધે ખેડૂતોને ઘણું આર્થિક નુકશાન થાય છે.
  • આ રોગને માટે મધ્યમ કાળી થી ભારે કાળી જમીન વધુ અનુકૂળ છે.
  • જમીનમાં ભેજનું વધુ પ્રમાણ અથવા જમીનની નિતાર શકિત ઓછી હોય તેવી જમીનમાં આ રોગ વધુ જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત ભારે પિયતની જરૂરિયાત વાળા પાકો આંતર પાક તરીકે લેવાથી પણ આ રોગ વધે છે.