નુકશાન

  • માદા કીટક (ચિત્ર ૧૦) કળી કે કૂમળા પાન પર એકલ દોકલ ઈંડા મૂકે છે. નાની ઈયળ (ચિત્ર ૧) શરૂઆતમાં કૂમળા પાનને મધ્યનસથી કોતરી ખાય છે (ચિત્ર ૩).
  • બીજી, ત્રીજી અને ચોથી અવસ્થાની ઈયળો (ચિત્ર ર) પાનને મધ્યનસથી વાળી દઈ બે ધારો વચ્ચે જાળુ બનાવે છે. ઈયળ આવા વાળેલા પાનમાં જ રહીને પાનના હરિતદ્રવ્ય ખાઈને નુકશાન કરે છે જેથી પાન સુકાઈ જાય છે (ચિત્ર ૬).
  • એક વાળેલા પાનમાં એક જ ઈયળ જોવા મળે છે. ઈયળથી નુકસાનવાળા પાન વટાણા આકારના જોવા મળે (ચિત્ર ૭). પરંતુ ઈયળ નુકશાન કરેલ પાનમાં કાણું પાડીને બહાર નીકળી બીજા પાનને નુકશાન કરે છે (ચિત્ર ૮).
  • આમ ઈયળ તેની ૧૩ થી ૧૮ દિવસની અવસ્થા દરમ્યાન પ થી ૧૦ પાનને નુકશાન  કરે છે (ચિત્ર પ).
  • આ જીવાતનો વધુ પડતો ઉપદ્રવ હોય તો બધી જ કૂંપળો સુકાય જાય છે. જેને દૂરથી ઓળખી શકાય છે (ચિત્ર ૪).
  • કયારેક આ ઈયળ બે–ચાર કળીયોને ભેગા કરી તેમાં ભરાઈને કળીઓને સીધું નુકશાન કરે છે.
  • ઈયળની પરિપકવ અવસ્થા પાનમાં કાણું પાડીને બહાર નીકળી જમીનમા અથવા પાનના ઝુમખામાં અથવા પાન પર રતાશ પડતા બદામી રંગનો કોશેટો બનાવે છે (ચિત્ર ૯).
  • આ જીવાત ચીકુના બગીચામાં વાવેલા નવી કલમો પર વધારે નુકશાન જોવા મળે છે, જેનાથી નવા રોપાઓની  વૃદ્ધિ તથા વિકાસના તબકકા પર અસર કરે છે.
  • આ જીવાતનું નુકશાન નર્સરીમાં રાયણના (ચીકુના મુળકાંડ) પાન પર પણ જોવા મળે છે.
  • સામાન્ય રીતે આ જીવાતનો ઉપદ્રવ એપ્રિલ થી જુન તેમજ ઓકટોબર થી ડીસેમ્બર દરમ્યાન જયારે નવા પાન ફુટે ત્યારે વધુ જોવા મળે છે.