સફેદ ધૈણ / ડોળ
સફેદ ધૈણ / ડોળ:
--------------

સામાન્ય રીતે ઉત્તર ગુજરાત, મઘ્યપ ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્રખમાં બાજરી, મગફળી, જુવાર, મકાઈ, મરચી, ડાંગર, શેરડી વગેરે પાકોમાં જયાં રેતાળ કે ગોરાડું જમીન હોય ત્યાં આ જીવાતનો ઉપદ્રવ વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. ધૈણનાં પુખ્ત કીટક બદામી રંગના હોય છે. જેને ઢાલિયા કીટક તરીકે ૫ણ ઓળખવામાં આવે છે. આ કીટકની ઈયળ સફેદ રંગની અને બદામી માથાંવાળી હોય છે. સફેદ ધૈણ (ઈયળ) શરૂઆતમાં મગફળીનાં બારીક મૂળ ખાય છે અને ત્યાનરબાદ મુખ્યત મૂળને ખાઈને નુકસાન કરે છે. ઈયળ મૂળને ખાઈ જતી હોવાથી છોડ ધીમે ધીમે સૂકાઈને મરવા લાગે છે. એક છોડની ઈયળ ચાસમાં આગળ વધીને બીજા છોડના મુળ ખાવાનું શરૂ કરે છે. આ રીતે તેનું નુકસાન ચાસમાં વધતું જાય છે. ખેતરમાં મોટા ખાલા ૫ડે છે અને પાકનો આડેધડ નાશ થવા લાગે છે.
સંકલિત વ્યવસ્થાપન
o આ જીવાતની કેટલીક ખાસિયતોને લીધે તેનું નિયંત્રણ કરવાનું ખૂબ જ મુશ્કેલ પડે છે. ૫રિણામે તેના જીવનની દરેક અવસ્થાજએ તેમની વસ્તીો ધટાડી શકાય તેવા સામુહિક ઉપાયોનું સંકલિત આયોજન કરી નિયંત્રણના ઉપાયો લેવા જોઈએ.
o આ જીવાતના નિયંત્રણ માટે સૌ પ્રથમ ૫હેલો સારો વરસાદ થયા ૫છી સંઘ્યાન સમયે જમીનમાંથી નીકળીને ખેતરના શેઢા-પાળા ૫ર આવેલા બાવળ, બોરડી, સરગવો, લીમડો વગેરે ઝાડના પાન ખાવા આવતા ઢાલિયાને ઝાડના ડાળા હલાવી નીચે પાડી વીણાવી લઈ કેરોસીનવાળા પાણીમાં નાશ કરવો.
o આ ઉ૫રાંત ખેતરની ચારે બાજુ આવેલા બાવળ, બોરડી, સરગવો, લીમડો વગેરે ઝાડ ઉ૫ર બધા પાન સારી રીતે છંટાય તે પ્રમાણે કાર્બારીલ ૫૦ વેપા ૪૦ ગ્રામ ૧૦ લિટર પાણીમાં ઉમેરી છંટકાવ કરવો.
o ઉનાળામાં ઉંડી ખેડ કરવાથી ૫ણ સફેદ ધૈણનો ઉપદ્રવ ઓછો થાય છે.
o ધૈણના ઢાલિયા રાત્રિના સમયે પ્રકાશ તરફ આકર્ષાતા હોવાથી ઉ૫દ્રવિત વિસ્તા રમાં પ્રકાશ પિંજર ગોઠવી તેમાં આકર્ષાયેલ ઢાલિયા કીટકોનો નાશ કરવો જોઈએ.
o સામુહિક ઉપાયોની સાથે સાથે વ્યશકિતગત ધોરણે ૫ણ પોતાનો પાક બચાવવા દરેક ખેડુતે કલોરપાયરીફોસ ર૦ ઈસી અથવા ક્વિનાલફોસ ર૫ ઈસી ર૫ મિ.લિ. પ્રતિ કિ.ગ્રા. પ્રમાણેની બીજ માવજત વાવતા ૫હેલા ત્રણ કલાકે આપી છાંયડામાં સૂકવી ૫છી બીજનો વાવેતર તરીકે ઉ૫યોગ કરવો.
o સફેદ ધૈણના નિયંત્રણ માટે અગાઉથી કોઈ૫ણ જંતુનાશક દવાનાં ઉપાયો ન લીધા હોય અને તેના ઉપદ્રવ વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે તો ઉભા પાકમાં ક્વિનાલફોસ ર૫ ઈસી અથવા કલોરપાયરીફોસ ર૦ ઈસી હેકટરે ૪ લિટર પ્રમાણે પિયતના પાણી સાથે ટીપે ટીપે આ૫વી.