અઝોલા પાણીમાં થતી વનસ્પતિ છે અને તેના પાનમાં બ્લુ ગ્રીન આલ્ગી (લીલ) રહેલી હોવાથી તે હવામાંનો નાઈટ્રોજન સંયોજીત કરી શકે છે અને પોતાના નાઈટ્રોજનની સમગ્ર જરૂરીયાત હવામાંના નાઈટ્રોજનમાંથી પૂરી કરી શકે છે. અઝોલાની કુલ સાત જાતો છે. તેમાંથી આપણા દેશમાં પાંચ જાતો પ્રચલિત છે જે પૈકી અઝોલા પીનાટા સારી અને સૌથી સફળ પુરવાર થઈ છે. તાજા અઝોલામાં ૦.૨થી ૦.૩ ટકા તેમજ સૂકા અઝોલામાં ૩થી ૫ ટકા નાઈટ્રોજન આવેલો હોય છે.
ગુજરાતની કૃષિ યુનિવર્સિટીઓનાં વિવિધ સંશોધન કેન્દ્રો ઉપર થયેલા સંશોધન મુજબ નીચાણવાળી ક્યારીમાં કે પિયતથી થતા ડાંગરનાં પાકમાં ડાંગરની સાથે અઝોલાની ખેતી કરવામાં આવે છે. ડાંગરની ફેરરોપણી બાદ ૩-૫ દિવસે હેકટરે ૫૦૦-૧૦૦૦ કિ.ગ્રા. તાજા અઝોલા પૂંખી દેવાથી ૧૫-૨૦ દિવસમાં આખી ક્યારી અઝોલાથી ભરાઈ જાય છે, જેને જમીનમાં દબાવવાથી હેકટરે ૧૦-૧૨ ટનનો અઝોલાનો લીલો પડવાશ થાય છે, જેનું ૫-૧૦ દિવસમાં વિઘટન થઈ ૨૫-૩૦ કિલો નાઈટ્રોજન છૂટો થઈ ડાંગરને મળે છે. અઝોલા જમીનમાં દબાવતી વખતે તમામ અઝોલા તેના ઓછા વજન તેમજ નાના કદને લઈને દાબી શકાતા નથી. જે ફરીથી ખેતરમાં વૃદ્ધિ પામે છે, અને ૧૦-૧૫ દિવસે બીજો ૨૫-૩૦ કિલો નાઈટ્રોજન પૂરો પાડે છે. આમ અઝોલાના બે પાક ડાંગરની સાથે જ લેવાથી ડાંગરમાં ૬૦ કિ.ગ્રા. નાઈટ્રોજનની ચોખ્ખી બચત થાય છે. ફેરરોપણી વખતે જરૂરી જથ્થામાં તાજા અઝોલાની નર્સરી બનાવવી જરૂરી છે.
અઝોલા ડાંગરની ક્યારીમાં ડાંગરની
અઝોલાના ફાયદા
